Amaç: Serum apolipoprotein E (apoE) düzeylerinin genel nüfusta dislipidemi ve metabolik sendromla (MS) ilişkisi ve apoE genotipinden bağımsızlık derecesi araştırıldı.
Çalışma planı: Serumda apoE konsantrasyonları ölçülmüş ve yetişkinlerimizin rastgele bir örneklemini oluşturan bireyler kesitsel biçimde incelendi. Metabolik sendrom tanısında erkekte abdominal obezite için modifikasyonlu ATP-III ölçütlerine uyuldu.
Bulgular: Çalışmaya alınan 454 bireyde (222 erkek, 232 kadın; ort. yaş 54.1±9.6) ortanca (çeyrek dilimlerarası) serum apoE konsantrasyonu 3.93 (dağılım 1.75-5.82) mg/dl idi. ApoE değerleri erkek ε4 allel taşıyıcılarında, homozigot ε3 kişilere göre daha yüksek bulundu. Çokdeğişkenli analizde, üç grupta toplanan apoE genotipi apoE düzeylerinin belirleyicisi; serum apoB düzeyleri de majör bir kovariyat olarak belirlendi. Lojistik regresyon analizinde, apoE düzeyinin ikiye katlanmasının apoE polimorfizminden bağımsız şekilde total kolesterol ile, yüksek apoB (OR 4.54, %95 GA 2.83; 12.3) ve trigliserid/HDL-kolesterol dislipidemisi (OR 2.82, %95 GA 1.67; 5.18) ile ilişkili olduğu görüldü. ApoE düzeyinin ikiye katlanması, her iki cinsiyette uygun ayarlamalardan sonra MS ile ilişkili (OR 1.72, %95 GA 1.24; 2.38) bulundu.
Sonuç: Yetişkinlerimizde apoE konsantrasyonları, apoE polimorfizminden bağımsız şekilde, serum total kolesterol, hiperapoB ve aterojen dislipidemi ile bağlantılıdır. Seviyeler MS ile de anlamlı ve bağımsız biçimde ilişkilidir. Erkek ε4 allel taşıyıcılarının apoE konsantrasyonları ε3 homozigotlardan düşük olmayıp, bunun apoE ve apo B düzeyleri arasında bağlantıya yol açtığı düşünülmektedir.

Amaç: ICEBERG çalışması (Intensive/Initial Cardiovascular Examination regarding Blood pressure levels, Evaluation of Risk Groups) dislipideminin kardiyovasküler risk değerlendirmesi üzerine etkisi ve lipid profili ile diğer risk faktörleri arasındaki ilişki üzerinde odaklanmaktadır.
Çalışma planı: ICEBERG çalışması iki altgruptan oluşmaktadır. ICEBERG-1 20 üniversite hastanesinde (Refere grup), ICEBERG-2, 197 birinci basamak sağlık kuruluşunda (Primer Sağlık Kuruluşu grubu) yürütülmüştür. Her bir altgrupta iki hasta profili vardır: Daha önce esansiyel hipertansiyon tanısı konmuş ve tedavi altında olan hastalar (Tedavili grup) ve sistolik kan basıncı ≥130 mmHg veya diyastolik kan basıncı ≥85 mmHg olan ve en az üç aydır antihipertansif tedavi görmeyen hastalar (Tedavisiz grup). Bu hasta gruplarında dislipidemi değerlendirildi ve kardiyovasküler risk sınıflandırması ESC/ESH 2003 kılavuzuna göre yapıldı.
Bulgular: Çalışmada toplam 1817 hasta değerlendirildi. Hastaların serum lipid düzeyleri de göz önüne alınarak yapılan risk sınıflandırmasında “yüksek” ve “çok yüksek” risk grubundaki hastaların oranları Tedavili Refere grupta %55.2’ye (p<0.001), Tedavisiz Refere grupta %62.6’ya (p=0.25), Tedavisiz Primer Sağlık Kuruluşu grubunda %60.7’ye (p<0.001) yükseldi. Bu değerler, sadece öykü ve fizik muayene ile yapılan risk sınıflandırmasında gruplarda sırasıyla %51.2, %60.7 ve %54.2 idi. Serum lipid düzeyleri risk faktörlerinin birçoğu ile anlamlı korelasyon gösterdi.
Sonuç: Serum lipid düzeylerinin değerlendirilmesi, hastaların kardiyovasküler risk gruplarına daha hassas sınıflandırılmasında ve uygun antihipertansif tedavi için yararlıdır.

Amaç: Yeni gelişen koroner kalp hastalığı (KKH) ile belirli metabolik bozuklukları öngörmede fizik aktivite derecesinin rolü ve abdominal obezitenin olası aracılığı araştırıldı.
Çalışma planı: TEKHARF çalışması 1997/98 ve 2002/03 taramalarında izlenen ve başlangıçta KKH tanısı bulunmayan, 28 yaş ve üzerindeki 3248 katılımcı (1601 erkek, 1647 kadın; ort. yaş 48±12) sekiz yıl süresince ileriye dönük olarak incelendi. Fizik aktivite derecesi aktif ve oturgan biçiminde sınıflandırıldı. Metabolik sendrom (MetS) tanımında erkekte abdominal obezite için modifikasyonlu ATP-III ölçütlerine uyuldu. Ölümlü olmayan KKH tanısı öykü, kardiyovasküler sistemin fizik muayenesi ve dinlenme EKG’lerinin Minnesota kodlamasına dayandırıldı. Ortalama izleme süresi 6.8 yıldı.
Bulgular: Yeni hipertansiyon, diyabet ve MetS gelişme oranları sırasıyla %39, %8.6 ve %25.4 bulundu. Cinsiyet, yaş ve bel çevresi için ayarlı fizik aktivite örnekleminde, aktif grubun oturgan gruba kıyasla nispi riskleri anlamlı biçimde düşük bulundu: Hipertansiyon için 0.76 (%95 GA 0.63; 0.91), diyabet için 0.66 (%95 GA 0.49; 0.89), MetS için 0.76 (%95 GA 0.60; 0.97). Fizik aktivitenin bu durumlardan koruması, bel çevresi ya da C-reaktif protein aracılığı dışında görüldü; çünkü, abdominal obezite riskinden koruması anlamlı düzeye ulaşmadı. Fiziksel aktivite derecesinin aterojen dislipidemi ile LDL-kolesterol yüksekliği ve KKH gelişme riskinde etkili olduğuna ilişkin kanıt ortaya çıkmadı. Egzersiz sayesinde erkeklerin diyabetten, kadınların hipertansiyondan anlamlı biçimde korunduğu görüldü. Metabolik bozukluklar bütününde ise, egzersizin sağladığı koruma iki cinste benzer bulundu.
Sonuç: Cinsiyet ve yaş için ayarlanan fizik aktivite, Türk yetişkinlerini yeni gelişen hipertansiyon, diyabet ve MetS’den korumaktadır. Bu korumanın, abdominal obezite ve inflamasyon sürecinin dışında esas olarak kan basıncındaki iyileşme üzerinden gerçekleştiği düşünüldü.

Amaç: Koroner arter hastalığında (KAH), tokluk trigliserid düzeylerinin açlık düzeylerinden daha fazla risk oluşturduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, metabolik sendrom (MS) olan ve olmayan hastalarda KAH ile açlık ve tokluk hipertrigliseridemi arasındaki ilişki araştırıldı.
Çalışma planı: Çalışmaya, son altı ay içinde koroner anjiyografi ile koroner arterleri değerlendirilmiş olan 122 hasta (75 erkek, 47 kadın; ort. yaş 59±10) alındı. Hastalar KAH ve MS varlığına göre dört gruba ayrıldı: (i) KAH olmayan, MS olmayan hastalar; (ii) KAH olmayan, MS olan hastalar; (iii) KAH olup MS olmayan hastalar; (iv) hem KAH, hem de MS olan hastalar. Metabolik sendrom tanısı, NCEP ATP III ölçütlerine göre kondu. Trigliserid düzeyleri, 12 saat açlık sonrasında ve kahvaltıda yağ yüklemesini izleyen 2, 4, 6 ve 8. saatlerde alınan kan örneklerinde ölçüldü.
Bulgular: Kırk dokuz hastada (%40.2) MS, 51 hastada (%41.8) KAH saptandı. Metabolik sendromlu hastaların açlıkta ve lipid yüklemesi sonrası yapılan tüm ölçümlerde trigliserid değerleri MS olmayan hastalardan anlamlı düzeyde yüksek bulunurken (p<0.05), KAH olan ve olmayan gruplar arasında trigliserid değerleri hiçbir ölçümde anlamlı farklılık göstermedi (p>0.05). Post-hoc analizlerde trigliserid düzeylerindeki farkı yaratan faktörün MS olduğu görüldü.
Sonuç: Bulgularımıza göre, MS olan hastalarda tokluk trigliserid düzeyleri daha fazla yükselmekte ve daha uzun süre yüksek kalmakta ve bu durum KAH ile anlamlı bir ilişki göstermemektedir.

Kalp transplantasyonu sonrası anastomoz bölgesinde darlık oluşumu nadir bir komplikasyondur. Bu darlıklar cerrahi veya perkütan yolla tedavi edilebilir. Elli dört yaşında erkek hastaya son evre dilate kardiyomiyopati tedavisi için ortotopik kalp transplantasyonu uygulandı. Alıcı ile verici arasındaki uyumsuzluklar bikaval anastomozun gerginleşmesine neden oldu. Ameliyattan sonra yedinci günde hastada iki taraflı ciddi bacak ödemi gelişti. Onuncu günde sağ kalp kateterizasyonu yapıldı ve kontrast madde injeksiyonu ile birlikte, inferior vena kava ile sağ atriyum arasında anastomoz bölgesinde darlık gözlendi. Darlık alanında ortalama basınç gradiyenti 8 mmHg idi. Lezyon bölgesi Tyshak II perkütan valvuloplasti kateteriyle genişletildi. İşlem sonunda ortalama basınç gradiyenti 2 mmHg’ye geriledi ve genişleme venografiyle kontrol edildi. Girişimden birkaç gün sonra hastanın bacaklarındaki ödem geriledi. Böylece, inferior vena kava ile sağ atrium arasında anastomoz bölgesinde görülen darlığın giderilmesinde pulmoner balon kateteri kullanılarak istenen sonuç elde edilmiş oldu.

ST-segment yükselmesi, akut miyokard infarktüsünde (AMİ) prekordiyal ya da inferior derivasyonlarda en sık görülen elektrokardiyografi (EKG) bulgusudur. Bu hastalarda derivasyonların her ikisinde de görülen ST-segment yükselmesi ise nadir bir durumdur. Acil serviste çekilen EKG’de DI, aVL, V1-6 derivasyonlarında ST-segment yükselmesi ve inferior derivasyonlarda resiprokal değişiklikler görülen 48 yaşında erkek hasta anterior AMİ tanısıyla yatırıldı. Kateter laboratuvarına alınmadan önce çekilen ikinci EKG’de anterior derivasyonlardaki ST-segment yüksekliğinin izoelektrik hata yaklaştığı, ancak D2, D3 ve aVF derivasyonlarında devam ettiği görüldü. Koroner anjiyografide, sol ön inen koroner arterde %95 darlık ve distalde tam tıkanıklık, sağ koroner arterde ise kritik olmayan darlıklar görüldü. Sol ön inen koroner artere çıplak stent yerleştirildi; distaldeki lezyon ise balonla genişletildi. Hasta yatışının yedinci gününde taburcu edildi.

Son dönem böbrek yetersizliği olan hastalarda en önemli ölüm nedeni kardiyovasküler hastalıklardır. Kronik böbrek yetersizliği, koroner arter hastalığı, sol ventrikül hipertrofisi gibi sık görülen kardiyovasküler hastalıkların yanında perikardit, aritmi, infektif endokardit gibi kardiyovasküler sistemi ilgilendiren diğer hastalıklar için de risk faktörüdür. Kronik böbrek hastalarında sıklıkla eşlik eden sistemik hipertansiyon, hiperlipidemi, diyabetes mellitus, homosisteinemi, hiperparatiroidizm gibi durumlar da riskin oluşmasına katkıda bulunur. İskemik kalp hastalığının patofizyolojisinin, kliniğinin ve tanısının kronik böbrek yetersizliği hastalarında farklı yönleri olduğu kabul edilmelidir. Her ne kadar bu hastalarda tedavi yaklaşımı genel nüfusa benzer olsa da, özellikle farmakoterapide doz ayarlaması özel dikkat gerektirir. Kronik böbrek yetersizliği kardiyovasküler sistemi olumsuz yönde etkilerken, kalp yetersizliğinin de renal fonksiyonlar üzerinde, özellikle prerenal azotemi yoluyla olumsuz etkileri olabileceği unutulmamalıdır. Özellikle son yıllarda üzerinde durulan, koroner girişimler sırasında kullanılan radyokontrast maddelere bağlı nefropati de, dikkatleri bu iki sistemin birbirleriyle ilişkilerine çekmiştir. Bu yazıda böbrek hastalıkları ve kardiyovasküler sistemin etkileşimi ve birlikteliklerinin doğuracağı zararlı sonuçlar ve bunların nasıl önlenebileceği incelenmiştir.

.Otuzbir yaşında bir kadın halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı ve ateş şikayetleri ile acil servisimize başvurdu. Detaylı bir sorgulama yapıldığında, 2 hafta öncesinde santral venöz kateterizasyon yapıldığı öğrenildi. Fizik muayenesinde kan basıncı 90/60mmHg, nabız 105atım/dak ve ateş 39,5˚ C ölçüldü. Oskültasyonunda sol sternal bölgede inspirasyonla artan 3/6 şiddetinde pansistolik üfürüm duyuldu. Transtorasik ekokardiyografisinde triküspid kapağın anteriyor yaprakcığının atriyal yüzeyine yapışık 21x18 mm ebadında hareketli kitle ve orta derecede triküspid yetersizliği tesbit edildi. Kan kültüründe Staphylococcus aureus üremesi infektif endokardit tanısını kesinleştirdi. Hastaya vankomisin ve gentamisin tedavisi başlandı. Tedavi sonrası hastanın kliniğinde düzelme olmasına rağmen, tedavinin ikinci ve dördüncü haftasında yapılan kontrol ekokardiyografilerde kitle boyutunda değişiklik gözlenmemesi üzerine hasta açık kalp ameliyatına alındı. Operasyonda triküspid kapak üzerindeki vejetasyon eksize edilerek triküspid kapağa valvüloplasti uygulandı. Operasyon sonrası yapılan ekokardiyografide kitlenin kaybolduğu ve minimal triküspid yetersizliği olduğu saptandı. Takibinde problem olmayan hasta taburcu edildi.