Turk Kardiyol Dern Ars. 2025; 53(4): 228-237 | DOI: 10.5543/tkda.2025.40390

Parkinson Hastalığında Aterosklerotik Plak Oluşumunda Metabo-inflamatuar Sendrom ve Ferropatolojik Süreçlerin Rolü: Yüksek Çözünürlüklü Karotis Dubleks Analizinden Elde Edilen Bilgiler

Esra Demir Ünal
Nöroloji Kliniği, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenimahalle Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye

AMAÇ
Periferik metabolik-enflamatuar bozukluklar ve ferro-patolojik süreçler, Parkinson hastalığında (PH) steno-oklüzif patolojilerle yakından ilişkili olup halen açıklığa kavuşturulmayı beklemektedir. Bu çalışmada, PH’de kardiyo-metabolik risk stratifikasyonu periferik metabolik-enflamatuar ve ferro-patolojik bozukluklar bağlamında araştırmayı ve demirle ilişkili bozuklukların karotis aterosklerozundaki rolünü analiz etmeyi amaçladık.


YÖNTEM
Bu kesitsel vaka-kontrol çalışması, yüksek çözünürlüklü karotis dupleks çalışmaları kullanılarak yürütüldü. Metabolik sendrom (MetS) için risk stratifikasyonu, lipitlerin yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterolüne (HDL-C) oranının aritmetik olarak hesaplanmasıyla belirlendi. Karşılaştırmalı istatistiksel değerlendirme için interkorelasyon ve multinominal regresyon analizleri kullanıldı.


BULGULAR
PH hastalarının kardiyovasküler hastalık (KVH) ve aterojeniteye daha yüksek eğilim gösterdiği tespit edildi. Kalsifiye plak oluşumu ve Tip-4 stenoz paterni, anlamlı derecede daha yüksek bulundu (χ2=21.717, χ2=60.609, P < 0.001). Ayrıca, PH’de periferik demir korelasyon analizlerinde bozukluk gözlendi. MetS riskinin daha yüksek olduğu belirlendi (Kolesterol/HDL-C: P = 0.015, z=2.434; trigliserit/HDL-C: P = 0.013, z=2.471) ve artmış enflamatuar hematolojik oranlar tespit edildi. Multinomiyal regresyon analizinde, glikozile hemoglobin (HbA1c) düzeyinde 1 birimlik artış, plak oluşturan sınıflandırmaya ait olma olasılığında 1.967 kat artış ile ilişkilendirildi (Odds Oranı = 1.967). Ayrıca, düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolde (LDL) 1 birimlik artış, riskte hafif bir azalışla ilişkilendirildi (Odds Oranı = 0.981) (Cox-Snell = 0.266, Nagelkerke = 0.294).


SONUÇ
PH hastalarının, KVH ve aterosklerotik plak komplikasyonları açısından daha yüksek risk taşıdığı ve Kolesterol/HDL-C ve trigliserit/HDL-C oranlarının daha yüksek olmasıyla ilişkilendirilen MetS ile yakın bir ilişki gösterdiği ortaya konmuştur. Ayrıca, artırılmış enflamatuar oranlar ve bozulmuş ferro-patolojik süreçler yoluyla oksidatif stres kaynaklı aterotrombotik komplikasyonlar için daha büyük bir risk olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, periferik demir bozukluğu ile stenoz paternleri arasında önemli bir ilişki bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler: Aterosklerotik plak oluşumu, ferropatolojik süreçler, inflamatuar hematolojik oranlar, interkorelasyon analizleri, metabolik sendrom, yüksek çözünürlüklü karotis dupleks çalışmaları

---

ATIF KOPYALA