Türk Erişkinlerinde Sistolik ve Diyastolik Kan Basıncının Bazı Diğer Risk Faktörlerinden Bağımlığının Niceliği

Türk erişkinlerini temsil eden TEKHARF Çalışmasının kohortundan 1995 yılında hayatta kalanlardan izlenen 1112 erkek ve 1146 kadına ilişkin sistolik ve diyastolik kan basıncının beden kitle indeksi, fizik aktivite derecesi, plazma total kolesterol ve trigliserid değerleri ve diyabet varlığı konusundaki verilerle ilişkisi incelendi. Sistolik ve diyastolik basınç iki normal, bir de yüksek olmak üzere üç dlime ayrıldı. Yaş faktörünün etkisinden arındırmak amaciyle erişkinler genç (24-44 yaş) ve orta yaşlı (45-74 yaş) gruplarda değerlendirildi ve yaş düzeltmesi uygulandı. Her risk parametresinde % 10 oranındaki bir değişimin sistolik ve diyastolik kan basıncında hangi ölçüde değişiklikle birlikte gittiği araştırıldı. Kan basıncının her iki cinsiyette en tutarlı biçimde beden kitle indeksinden bağımlı olduğu görüldü. Nisbi ağırlıkta %10 artış erkekte 40/22 mmHg gibi büyük tansiyon artışına eşlik etti. Kanda trigliseridlerde benzer oranlı bir artışla, sistolik basınçta erkekte 18, kadında 16 mmHg'lık yükselme birlikte gitti. Kan basıncı ile plazma kolesterol arasındaki ilişki -orta yaşlı kadınlar hariç- daha zayıftı. Fizik aktivitede bir çeyrek aktivite derecesi kadar azalmanın kan basıncını erkeklerde 38/10 mmHg yükselttiği gözlendi; oysa kadınlarda bunun kan basıncıyla ilişkisi bulunmadı. bu ilişkilerin kan basıncının ve diğer risk parametrelerinin ılımlı bozukluğunu da kapsayan normal değerleri için geçerli olduğu, risk faktörlerinin şiddetli sapmaları için aynen ekstrapole edilemeyeceği vurgulanmalıdır. Sistolik hipertansiyonu (>130 mmHg) olan kadınlarda diğer 4 risk faktörünün ne denli kümelendiği incelendi. Normotansif kadınlara kıyasla ve yaş düzeltmesinden sonra, diyabet hipertansiyona 1.7 kat daha sık kümeleniyordu. Hipertansiyona daha güçlü bağımlılık sergileyen obesite, gençlerde 2.8 kat, orta yaşlı kadınlarda 1.8 kat daha sıktı. Plazma kolesterol ve trigliseridler sistolik basınca genç kadınlarda güçlü kümelenme arzetti. X sendromunun unsurları olan dört risk faktörünün birlikte varlığına, her 70 Türk erişkin kadından birinde rastlandı. Sonuç olarak, Türk erişkinlerinde kan basıncı nisbi ağırlık, plazma lipidleri -ve yalnız erkeklerde bedeni hareketsizlikle-doğrusal ilişki içindedir. Normal durumda tansiyon regulasayonu, vücut ağırlığı ve lipid metabolizması gibi fonksiyonlar birbiriyle yakın bağıntı sergiler.